Bu sitede, toksoplazma parazitinin yanı sıra bu parazitin sebep olduğu, toksoplazmoz olarak bilinen hastalığa ilişkin temel bilgileri bulacaksınız. Amacımız, basın ve internette toksoplazma paraziti ve toksoplazmoz hakkında yer alan hatalı, çarpıtılmış ve potansiyel olarak tehlike arz eden bilgilerin yanlışlığını ortaya koymaktır.
Soruları tıklayarak cevapları görebilirsiniz.
- Toksoplazmoz nedir?
Toksoplazmoz, toksoplazma olarak bilinen bir protozoan parazitin neden olduğu bir hastalıktır. Toksoplazmozun çeşitli biçimleri vardır. Akut toksoplazmoz, bulaştıktan 1-3 hafta sonra ortaya çıkar ve seyri asemptomatik (semptom vermeyen şekilde) olma eğilimindedir. Çoğu hastada, boyun ve çene altı bölgesinde şişmiş lenf nodları görülür. Şiddetli bağışıklık yetersizliği yaşayan, AIDS hastaları veya organ nakli yapılmış kişilerde, eski gizli enfeksiyonlar tekrar canlanabilir ve hastalık beyin için ölümcül olan bir formda görülebilir; genellikle bu durumun sebebi, akut veya yakın zamanda bulaşmış bir enfeksiyon değildir, gizli toksoplazmozun tekrar canlanmasıdır. Diğer kişilerde, akut enfeksiyon bir kaç ayda kendiliğinden azalır ve hastalık latent (gizli) toksoplazmoz olarak adlandırılan en yaygın formuna dönüşür. Latent (gizli) toksoplazmozu olan hastaların kanlarında IgG toksoplazma antikorları vardır (bu nedenle de bu hastalık onlara tekrar bulaşamaz). Aynı zamanda bu hastaların çeşitli organlarında, örneğin beyin, kas veya testislerinde, aktif olmayan parazitler görülür. Toksoplazmozun en tehlikeli formunun adı doğumsal toksoplazmozdur. Toksoplazmozun gebelik sırasında kadınlara bulaşması ile (bu sık görülen bir durum değildir) görülür ve enfeksiyon plasenta yolu ile gelişmekte olan fetüse geçer. Anneden bebeğe bulaşma ihtimali, ilk 3 aylık süreçte, yaklaşık olarak %15’tir. Bulaşma halinde, bebeklerde hidrosefali ya da mikrosefali gibi ciddi gelişimsel bozukluklar görülebilir veya gebelik düşükle sonuçlanabilir. Eğer anne üçüncü üç aylık dönemde bu enfeksiyonu kaparsa, anneden bebeğe bu enfeksiyonun bulaşma ihtimali %70’e kadar yükselir. Ancak bu durumda, enfeksiyonun sonuçları daha az ciddi olacaktır. İhtimal dahilinde olan, döz konusu sonuçlardan biri de retinittir (retina enfeksiyonu). Anne ve yeni doğan bebeğine, (akut toksoplazmoza karşı), bu enfeksiyonun anneden bebeğe bulaşma ihtimalini düşüren ve bebeğin göreceği zararı azaltan ilaçlar verilebilir. Son olarak, toksoplazmozun son çeşidi olan oküler toksoplazmozdur. Oküler toksoplazmoz genellikle retinal hasar ile birlikte görülür ve çoğunlukla doğumsal geçirilen enfeksiyondan kaynaklanır. Enfeksiyon, retinada tekrar eden iltihaba sebep olabilir ve bu durum etkilenen gözde görme kaybına neden olabilir.
- Toksoplazma bana nasıl bulaşabilir?
Çek Cumhuriyeti’nde, en yaygın iki bulaşma yolu, eldiven kullanılmadan yapılan bahçecilik ve çiğ, yeterince yıkanılmadan sebze (havuç ve turp gibi) tüketilmesidir.
Oositler (parazit yumurtaları) kedinizin veya köpeğinizin pençeleri ve kürkleri ile evinize getirdiği topraklarda da bulunabilir. Birçok ülkede çiğ veya yarı çiğ et tüketimi önemli bir enfeksiyon kaynağıdır. Bununla birlikte, Çek Cumhuriyeti için bu durum geçerli değildir, çünkü enfekte et genellikle endüstriyel üretimden gelmez. Parazitli et, genellikle yerli üretimde ya da parazitli olan avda ya da daha önce parazitli etin kesildiği yerde doğranan sebzelerde bulunur. Yalnızca ete dokunmanız bile enfeksiyonu kapmanız için yeterlidir. Etlerde bulunan doku kistlerinden, en az 65°C ‘de 10 dakika boyunca ısıtarak ya da en az -18°C’de bir kaç gün soğutarak ya da uzun dönemli 0 °C’nin biraz üzerindeki derecelerle soğutarak kurtulmak mümkündür. Toksoplazma, enfeksiyonlu organların nakli ile de gerçekleşebilir. Yanı sıra, yeterince hijyenik olmayan içme sularının olduğu ülkelerdeki içme suları ya da pastörize edilmemiş keçi ya da kuzu sütü de enfeksiyonların temel kaynaklarındandır. Bazı veriler toksoplazmanın korunmasız cinsellik yolu ile de geçebileceğini işaret eder, bu yüzden gebelik sırasında korunmasız cinsellik önerilmemektedir. - Kedim bana bu enfeksiyonu bulaştırabilir mi?
Bu pek mümkün değildir. Kediler bu enfeksiyonu sadece dışarıda avlandıklarında ya da çiğ et ile beslendiklerinde kaparlar. Yanı sıra kediler sadece bir defa bu enfeksiyonu kaparlar ki bu da genellikle yavru oldukları döneme denk gelir. Enfeksiyonu kapmış olan hayvan sadece 10 gün kadar kist çıkarır ve bu kistlerin bulaşıcı olabilmeleri için bir günden daha fazla bir süre açık havada olgunlaşmaları gerekir. Kedileri ile etkileşime geçtikten sonra düzenli olarak temizlenen insanların korkmalarına gerek yoktur. Tabi ki yine de kedinizin akşam yemeği masanıza çıkmamasında fayda vardır. Yanı sıra, gebe kadınların, kedi dışkısından uzak durması ve kedilerle yakın temasını minimuma indirmesi önerilmektedir. Bazı veriler, kedi ısırıklarının ve çiziklerinin enfeksiyon kaynağı olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, gebe kadınların bu tarz sonuçlarla (ısırık ve/ya çizik) karşılaşabilecekleri aktivitelerden uzak durmaları gerekmektedir.
- Toksoplazma tedavi edilebilir mi?
Akut toksoplazmozu tedavi etmek mümkün iken, latent olan formu tedavi edilemez. Aniden değişen hastalık seyri ya da akut toksoplazmoz tedavisi latent formun görülmesine neden olabilir. Çoğu vakada, akut toksoplazmoz etkileri teşhis edilmeden önce azalır. Bazı durumlarda, örneğin organ nakli yapılan ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanan hastaların veya bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişilerin, toksoplazmoz tedavi olması gereklidir. Benzer şekilde gebelik sırasında ya da gebelikten kısa bir süre önce enfeksiyon kapan kadınların da tedavi edilmesi gerekir. Toksoplazmoz alışılmış antibiyotik ya da antiviral ilaçlar ile tedavi edilemez. Tedavi için özel ilaçlar kullanılmaktadır (Spiramycin, eğer gerekli ise sadece gebeliğin 16-18. haftalarında, sulfadiazine ve pyrimethamine kombinasyonu ile kullanılır. Bu kombinasyon, folinic asid veya clindamycin ve pyrimethamine ile birlikte verilir).
- Toksoplazmoza karşı aşı olabilir miyim?
Şu anda insanların kullanımı için bir aşı bulunmamaktadır. Kediler için aşı geliştirilmektedir ancak çalışmalar henüz başlangıç aşamasındadır. Diğer bir deyişle bugüne kadar (2016), herhangi bir aşı geliştirilmemiştir.
- Toksoplazmoz enfeksiyonum olup olmadığını bilmem faydalı mıdır?
Eğer çocuk sahibi olmayı planlayan bir kadınsanız, bu sorunun cevabı kesinlikle evettir. Eğer gebelik öncesinde toksoplazmoz enfeksiyonunu kaptı iseniz ve kanınızda toksoplazma antikorları var ise gebelikte toksoplazmoz enfeksiyonundan korkmanız veya bebeğinizin toksoplazmoz enfeksiyonu ile doğacağından endişelenmeniz yersizdir. Gebelik öncesi toksoplazmoz testleri doktorunuzun doğru tedaviyi seçebilmesi için önemlidir. Bunun nedeni bazı durumlarda gebe kadınların enfeksiyonu gebelik öncesi mi gebelik süresince mi kaptıkları bilgisinin net olmamasıdır. Eğer enfeksiyon gebelik sürecinde kapıldı ise bebek için tehlike arz edebilir. Enfeksiyonun kapılma zamanının belirsiz olduğu bu tarz durumlarda, toksoplazmo testi bir kaç hafta sonra tekrarlanmalıdır.
- Toksoplazmoz enfeksiyonum olup olmadığını bilmem faydalı mıdır?
Eğer çocuk sahibi olmayı planlayan bir kadınsanız, bu sorunun cevabı kesinlikle evettir. Eğer gebelik öncesinde toksoplazmoz enfeksiyonunu kaptı iseniz ve kanınızda toksoplazma antikorları var ise gebelikte toksoplazmoz enfeksiyonundan korkmanız veya bebeğinizin toksoplazmoz enfeksiyonu ile doğacağından endişelenmeniz yersizdir. Gebelik öncesi toksoplazmoz testleri doktorunuzun doğru tedaviyi seçebilmesi için önemlidir. Bunun nedeni bazı durumlarda gebe kadınların enfeksiyonu gebelik öncesi mi gebelik süresince mi kaptıkları bilgisinin net olmamasıdır. Eğer enfeksiyon gebelik sürecinde kapıldı ise bebek için tehlike arz edebilir. Enfeksiyonun kapılma zamanının belirsiz olduğu bu tarz durumlarda, toksoplazmo testi bir kaç hafta sonra tekrarlanmalıdır.
Eğer enfeksiyon gebelik süresinde kapılmış ise, tedaviye hemen başlanılmalıdır. Eğer gebelik öncesi testleri negatif ise, gebelik süresince enfeksiyon kapma ihtimaliniz olan durumlardan uzak durmalısınız ve eğer şüpheli bir semptom fark ederseniz (örneğin, boyun üzerinde ya da çene altındaki bezleriniz şişmiş ise) toksoplazmoz testi istemelisiniz. Enfeksiyon kapmamış gebe kadınların, gebelik sürecinde bir kaç defa kan testi yaptırması önerilir ve hatta bazı ülkelerde bu testler mecburidir. Erkekler için ise enfeksiyon kapmış olmaları ya da olmamaları o kadar önemli değildir. Kan testi, erkeklerin enfeksiyon kaynaklarından ne kadar sıkı bir şekilde uzak durmaları gerektiği konusunda karar vermelerinde yardımcı olabilir. - Gebelik sürecinde toksoplazmozun oluşturduğu riskler nelerdir?
Uzun dönem (yaşam süresince) toksoplazma enfeksiyonu, diğer bir deyişle latent toksoplazmoz, gebelikte bile tehlikeli değildir. Sadece gebelik sürecinde veya hemen öncesinde yeni kapılmış olan enfeksiyon risklidir. Bu dönemlerde kapılan enfeksiyon bebeğe geçebilir ve gelişen fetüse zarar verebilir. İlk üç aylık süreçte, enfeksiyonun enfekte anneden bebeğe geçme ihtimali yaklaşık %15’tir. Ancak bu durumun sonuçları ağır olabilir (örneğin, düşük olabilir, ya da ciddi gelişimsel bozuklukla, hidrosefali ya da mikrosefali gibi, bebek doğabilir). Eğer anne son üç üç aylık süreçte enfeksiyon kaparsa, anneden bebeğe enfeksiyonun geçme ihtimali %70’e çıkar. Ancak enfeksiyonun daha az ciddi sonuçları (örneğin retinitis gibi) olacaktır. Anneden bebeğe enfeksiyonun geçme ihtimali akut toksoplazmoza karşı verilen ilaçla düşürülebilir (ancak alışılmış antibiyotiklerle birlikte değil).
- Hamileyim—kedimi vermeli miyim?
Kesinlikle hayır. Evden ayrılmayan, avlanmayan ve çiğ et ile beslenilmeyen kedi muhtemelen bu enfeksiyonu hiç kapmayacaktır ve bu yüzden gebe olan kadına bir tehlike oluşturmayacaktır. Kediden enfeksiyon kapmak oldukça zordur. Kediler hayatları boyunca sadece bir defa bu enfeksiyonu kapabilirler, o zaman bile dışkılarında yalnızca ortalama 10 gün kadar bu kistleri salgılarlar. Bunun birlikte, hamile kadınların kedi dışkısından, bahçe toprağından ve çiğ etten uzak durması önerilir. Yanı sıra, kedilerin yemek sofrasına çıkmaması veya mutfakta yemek yapılan yerlerde bulunmaması önerilir. Yerler kedi ve/ya köpek olan evlerde daha sık temizlenilmelidir.
- Toksoplazma enfeksiyonunu kaptım—hamile kalmam güvenli midir?
Eğer enfeksiyonu kapmanızın üzerinden bir yıldan uzun bir süre geçti ise ve herhangi bir şüpheli semptom görmedi iseniz (şüpheli semptom: boyundaki ve çene altındaki bezlerinizin şişmesi, yorgunluk ve devam eden baş ağrıları) ve bağışıklık sisteminiz baskılanmadı ise, muhtemelen latent toksoplazmozunuz vardır ve güvenle hamile kalabilirsiniz. Hatta bu durum bir avantaj olarak görülebilir çünkü gebelik süresince enfeksiyon kapma ve bu enfeksiyonu bebeğe geçirme riskiniz yoktur. Eğer yakın bir zamanda akut toksoplazmoz teşhisi aldı iseniz (yüksek IgM ve IgA antikor değerleri ile) ya da ilk cümlede belirtilen, şüphe uyandıran semptomlarınız var ise en yakın zamanda doktorunuza gidiniz ve gebe kalmadan önce bir enfeksiyon uzmanına danışınız.
- Toksoplazma enfeksiyonunu kaptım—kürtaj olmalı mıyım?
Buna kesinlikle gerek yoktur. Muhtemelen sizde toksoplazmozun latent formu vardır ve bu daha önce enfeksiyonu kaptığınız anlamına gelir. Muhtemelen enfeksiyonu çocukluk döneminizde kapmışsınızdır ve bu durumda bebeğiniz tehlike altında değildir. Eğer test sonuçları enfeksiyonun gebelikten sonra kapıldığını gösterirse (diğer bir deyişle, IgM veya IgA antikorlarınız oldukça yüksekse) doktorunuzun önleyici tedaviye başlaması ve fetüsün gelişimini takip etmesi gerekmektedir. Kürtaj yalnızca doktorunuz enfeksiyonun fetüse geçtiğini doğrular ise düşünülebilir.
- Laboratuvar testlerim kanımda pozitif IgM antikorları olduğunu gösteriyor. Bu akut toksoplazmozum olduğu anlamına gelir mi?
Akut toksoplazmozunuz olabilir ya da olmayabilir. Enfeksiyonun evresini tam belirleyebilmek için, laboratuvar sonuçlarının (IgG, IgA, CFT/IIFR, IgG avidite, …) bilinmesi ve kan testlerinin bir kaç defa tekrarlanılması gereklidir. Kan sonuçları her zaman bir profesyonel tarafından yorumlanılmalıdır— örneğin, alanında deneyimli bir enfeksiyon uzmanı ya da teşhis uzmanı tarafından yorumlanılmalıdır. Tekrarlanan kan testleri antikor seviyelerinin zaman içerisinde düştüğünü veya yükseldiğinin anlaşılması açısından faydalı olacaktır. Çek Cumhuriyeti’nde yaşayan kişiler için, Prag Hastanesi (Na Bulovce) Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü’nde doktor Markéta Geleneky’i veya toksoplazmoz için Ulusal Referans Laboratuvarı’ndaki (Prag) doktor Petr Kodym’i öneriyoruz.
- Gebeliğim sırasında toksoplazma enfeksiyonu kaptım—kürtaj olmalı mıyım?
Hemen kürtaj yaptırmayı düşünmenize gerek yoktur ve sakin olmalısınız. Doktorunuz enfeksiyonu gebelik sırasında kaptığınızı doğrulamalıdır, ki bu ilk kan testi ile net bir şekilde belli olmaz. Ayrıca, gebelik sırasında enfeksiyonu kapmış bile olsanız, anneden fetüse bu enfeksiyonun geçme ve fetüse zarar verme ihtimali görece düşüktür. İlk üç aylık süreçte, enfeksiyonun geçme ihtimali sadece %15 civarındadır. Son üç aylık süreçte bu ihtimal %70’e çıksa da, toksoplazmoz bu evrede gelişimsel bir sıkıntıya sebep olmaz. Kanınızda toksoplazmoz olması ya da sadece antikorların olması kürtaj için bir sebep değildir. Kürtajın gerekli olabileceği tek durum, gelişimsel bozukluğun görüldüğü durumdur.
- Gebeliğim sırasında toksoplazmoz enfeksiyonu kaptım ve enfeksiyon bebeğime geçti—kürtaj olmalı mıyım??
Bebeğinize enfeksiyon geçmiş olsa bile, özellikle bu geçiş gebeliğin ilk dönemlerinde gerçekleşmiş ise, bu durum bebeğinizin ciddi gelişimsel bozukluğunun olacağı anlamına gelmez. Toksoplazmoz kürtaj için bir neden değildir, sadece bazı gelişimsel bozukluklar kürtaj için bir gerekliliğe neden olabilir.
- Gebeliğim sırasında toksoplazmoz enfeksiyonu kaptım ve enfeksiyon bebeğime geçti ve bebeğim gelişimsel bozukluk semptomları gösteriyor—kürtaj olmalı mıyım?
Bu karar fetüse gelen zarara ve aile durumunuza bağlıdır. Bu bağlamda, bir uzmanın önerilerine kulak vermek akıllıca olacaktır.
- Toksoplazmoz testini nerede yaptırabilirim?
Toksoplazmoz testi bir kan testidir ve bir çok mikrobiyoloji veya parazitoloji tanı laboratuvarlarında yapılır. Bu test tüm doktorlar, jinekologlar veya enfeksiyon uzmanları tarafından istenilebilir. Ancak genellikle, eğer ortada bir sebep yok ise, sadece hastaların isteği üzerine bu test için istem yapmak istemeyebilirler. Ancak toksoplazmozun klinik semptomları (örneğin boyunda veya çene altındaki bezlerde şişkinlik var ise ve bu durum soğuk algınlığına benzer semptomlar ile birlikte görülüyor ise (özellikle gebelik süresinde) görülüyor ise bu gerekli bir sebep olacak görülecektir. Eğer doktorunuz bu testi ister ise, masraflar sigortanız tarafından karşılanacaktır. Çek Cumhuriyeti’nde, tanı laboratuvarı 1000 çek kronundan daha fazla bir masraf çıkarabilir. Özel laboratuvarlar genellikle özel hastalarından bu fiyatın yarısını talep ederler. Charles Üniversitesi, Bilim Fakültesi’nde çalışan Professör Flegr tarafından yönetilen Prag laboratuvarında ücretsiz toksoplazmoz testi yılda bir çok defa yapılmaktadır. Pokusní králíci isimli web sitesini (pokusnikralici.cz). takip eden kişiler önceliklidir. Eğer toksoplazmoz testi yaptırmak isterseniz, laboratuvarımıza kan vermeniz yeterlidir. Çoğu sonuç serolojik olarak negatif çıkmaktadır ya da düşük seviyede toksoplazmoz antikoru tespit edilmektedir ki bu da toksoplazmozun latent formunu işaret eder.
Eğer bu testin sonucu akut toksoplazmozu ihtimallerden eleyemezse, sonuçlar anonim olmayan tanı testi ile özelleşmiş bir laboratuvar tarafından doğrulanmalıdır. Enfeksiyon hastalıkları uzmanı o zaman sizin sonuçlarınıza ve klinik semptomlarınıza göre tanı koyacaktır.
- Test sonuçları kanımda tokzoplazmoz antikorları göstermemektedir—bu enfekte olmadığım anlamına gelir mi?
Büyük ihtimalle enfekte olmadığınız anlamına gelir. Ancak, yine de vakaların %5-9’unda sonuçlar çok net olmayabilir. Yanı sıra, yaşlı insanlarda toksoplazma antikorları o kadar düşük seviyededir ki bu durum yanlış negatif sonuç olarak yorumlanmasına neden olur.
Bazen, tekrarlanan kan testi ve yeni test durumun çözülmesine yardımcı olabilir ama çoğu zaman bu testlerden sonra bile bir netlike olmayabilir. Test sonuçları her zaman bir uzman tarafından yorumlanılmalıdır. Prag Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü’ndeki Toksoplazmoz için Ulusal Referans Laboratuvarı güvenilir olan yerlere bir örnektir. - Test sonuçlarım kanımda toksoplazma antikorlarının olduğunu gösteriyor—tedavi olmalı mıyım?
%99 ihtimalle sizde toksoplazmozun latent formu vardır, ki bu da kanınızda aktif olmayan bir parazitin olduğu ve kanınızda düşük ya da orta seviyede IgG antikoru bulunduğu anlamına gelir. Latent toksoplazmozun tedavi gerekli ya da mümkün değildir. Eğer antikorlarınız şüphe uyandıracak kadar yüksek ise, ve kanınızda IgM ve IgA antikorları var ise, akut toksoplazmozunuz olabilir. Bu durumda yüksek risk altındaki hastalar (zayıflamış bağışıklık sistemi olanlar, organlarında hasar olanlar, gebe olanlar) tedavi edilmelidir. Sadece bir uzman sizing akut toksoplazmozunuzun olduğunu belirleyebilir ve tedavi olup olmamanız gerektiğine karar verebilir. Akut toksoplazmoz tanısı alan gebe kadınlar (tarama testi sırasında) kesinlikle tedavi edilmelidir. Toksoplazmoz alışılagelmiş antibiyotikler veya antiviral ilaçlar ile tedavi edilemez. Tedavi için özelleşmiş ilaçlar (spiramycin gibi, bu ilaç gebeliğin 16-18. haftasından sonra, folinic asid veya clindamycin ile pyrimethamine kombine edilmiş pyrimethamine ve sulfadiazine ile birlikte kullanılır).
- Toksoplazmozun trafik kazası riskini artırdığı doğru mudur?
Evet. Toksoplazmoz enfeksiyonu olan kişilerin uyarıcılara tepki verme süresi uzar ve durum da trafik kazası riskini artırır. Bu risk hem enfekte yayalar hem de enfekte sürücüler için artar. Enfekte kişiler, özellikle Rh-negatif kan grubundan olanlar, araç kullanırken oldukça dikkatli olmalılardır ve profösyonel olarak şöforluk ya da hava trafiği kontrolörlüğü yapmaktan kaçınmalılardır. Ne kadar uzun süredir bu enfeksiyonu taşıyorsanız, uyaranlara tepki süreniz o kadar uzamış olacaktır. Bununla birlikte trafik kazası yapma ihtimaliniz zamanla düşecektir çünkü uyaranlara eskiye kıyasla daha yavaş tepki göstermeye alışmış olacaksınız.
- Toksoplazmozun psikolojik rahatsızlıkların görülme ihtimalini artırdığı doğru mudur?
Evet. Toksoplazmoz şizofreni, bipolar bozukluk ve obsesif-kompülsif bozuluk yaşama ihtimalinizi artırır. Ancak unipolar depresyon ve fobi yaşama ihtimalinizi de düşürür. Bununla birlikte, toksoplazma herhangi bir psikiyatrik hastalığı tetikleyemez. Enfeksiyon kapmış olmanızın yanı sıra, genetik olarak eğilimli olmanız gerekir. Çek Cumhuriyeti’nde, toksoplazma enfeksiyonu kapmamış bir kişinin şizofren olma ihtimali %1’den azdır. Toksoplazma enfeksiyonu kapmış kişilerde bu ihtimal 2.6 kat daha fazladır. Ancak ihtimaller bipolar bozukluk için 2 kat ve obsesif-kompülsif bozukluk için en az 3 kat daha fazladır. Eğer toksoplazmoz enfeksiyonu kaptı iseniz ve diğer insanların düşüncelerini okuyabildiğinizi düşünüyorsanız ya da onların sizin düşüncelerinizi okuduğunu ve manipüle ettiklerini düşünüyorsanız, yüksek ihtimalle psikolojik bir rahatsızlık yaşıyorsunuz ve acil bir şekilde medikal yardım almanız gerekmektedir. Medikal yardımı hemen, hala kendi kararlarınızı alabiliyor iken ve toksoplazma tüm beyninizi etkisi altına almamışken, almanız önemlidir. Eğer bahsedilen semptomları kendinizde görüyorsanız toksoplazma enfeksiyonunuz olmasa da acil medikal yardım almanız gerekmektedir. Lütfen psikolojik rahatsızlıkların sadece toksoplazma enfeksiyonu olan kişilerde görülmediğini, bu durumu herkesin yaşayabileceğini unutmayın.
- Toksoplazmozun enfeksiyon kapmış kişilerin psikolojilerini ve davranışlarını değiştirebildiği doğru mudur?
Evet, doğrudur. Toksoplazma enfeksiyonu kapmış kişiler daha az toplu, düzenli ve güvenilir olmaya eğilimlidirler ve pek yenilik aramazlar. Enfeksiyon kapmış kadınlar daha arkadaş canlısı ve sosyal olurken, enfeksiyon kapmış erkekler daha içlerine kapanık ve daha az sosyal olurlar. Enfeksiyon kapmış erkekler güvenilmez olurlarken; enfeksiyon kapmış kadınlar daha güvenilir olurlar. Enfeksiyon kapmış erkekler kurallara ve sosyal normlara uymak istemezler ancak bu durum kadınlarda tam tersi bir etki gösterir. Zaman içerisinde, davranışlardaki değişikliklerin etkisi artar. Ancak şu da unutulmamalıdır ki toksoplazmoz ile gelen davranış değişiklileri küçük ve önemli olmayan ölçektedir. Bir kişinin kişiliğine bakılarak toksoplazmoz enfeksiyonu olup olmadığını söylemek imkanlı değildir. Bununla birlikte, eğer elimizde 30 enfekte ve 30 enfeksiyon kapmamış iki grup varsa ve bu kişilere psikolojik testler uygulanırsa, hangi grubun enfeksiyon kapmış olduğunu muhtemelen anlayabiliriz.
- Eğer enfeksiyon kapmış bir kadın isem, erkek doğurma ihtimalimin arttığı doğru mudur?
Araştırmalar latent toksoplazmozu olan ve kanlarında yüksek oranda antikor bulunan kadınların (ki bu muhtemelen gebelikten 2 yıl önceki süreçte enfeksiyon kapıldığı anlamına geliyor), erkek doğurma ihtimalleri 2 kat artıyor. Ancak eğer kadında antikor seviyesi düşük ise (ki bu muhtemelen daha uzun süre önce kapılmış bir enfeksiyona işaret eder), kız bebek doğurma ihtimali daha yüksektir. Bu bilgilerle birlikte, bebeğin cinsiyetini etkileyen bir çok faktör vardır ve bu yüzden latent toksoplazmozu olan kadınların erkek bebek sahibi olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söyleyemeyiz.
- Kan grubu Rh-negatif olan kişilerin toksoplazma enfeksiyonu kapma ihtimalinin daha yüksek olduğu iddiası doğru mudur?
Toksoplazma enfeksiyonu kapma riski tüm kan grupları için (Rh-pozitif ve negatif) aynıdır. Ancak Rh-negatif kişiler, toksoplazmozun etkilerine daha çok açıktır. Örnek vermek gerekirse, bu kişiler enfeksiyon kaptıktan hemen sonra uyarana tepki süreleri uzar ve Rh-pozitif kişilere kıyasla tepki süreleri çok daha uzundur. Bu aynı zamanda, toksoplazma enfeksiyonunu kaptıktan sonra Rh-negatif olan kişilerin trafik kazalarına Rh-pozitif kişilere kıyasla daha yatkın olduklarını gösterir.
- Toksoplazma ve toksoplazmoz hakkında daha fazla bilgiyi nereden edinebilirim?
Çekçe konuşanlar için Jaroslav Flegr’ın Watch out for Toxo!: The Secret Guide to Practical Science isimli kitabı okunabilir. Çekçe ve İngilizce konuşanlar, www.toxoplasmoza.cz websitesinden (doğuştan olan toksoplazmoz konusunda uzman olan Dr. Markéta Geleneky’nin websitesi) daha çok bilgiye erişebilirler.
- Bu websitesini kim ve ne amaçla oluşturdu?
Bu websitesi profesör RNDr. Jaroslav Flegr, CSc. Charles Üniversitesi Bilim Fakültesi ve uzman ekibi tarafından yönetilmektedir. Ekibimiz toksoplazmoz araştırmaları üzerinde 25 yıldan fazla bir süredir çalışmaktadır. Ancak bizler biyoloğuz doktor değiliz. Bu nedenle Dr. Markéta Geleneky, RNDr. Dr. František Stejskal, Ph.D ve RNDr. Petr Kodym, CSc.’e tanı ve tedavi ile ilgili sorulara verdikleri bilgiler için teşekkür ederiz.
Bu web sitesinin amacı protozoan bir parazit olan toksoplazma enfeksiyonu, sağlık riskleri hakkında halkı objektif bilgiler vermektir. Toksoplazma, gelişmiş ülkelerde en yaygın görülen parazitlerden biridir. Bizim amacımız toksoplazma ve toksoplazmoz hakkında basında ve internette dolaşan hatalı bilgilerin doğrusunu göstermektir. Temel olarak anlatmak istediğimiz yapılabilecek en iyi şey toksoplazma enfeksiyonu kapmaktan kaçınmak olmalıdır. Ancak eğer bu enfeksiyonu kaptı isek hemen paniğe kapılmamalıyız. Bazı gelişmiş ülkelerin, örneğin Çek Cumhuriyeti, nüfusunun yaklaşık olarka 1/3’ünün bu enfeksiyonu kaptığını bilmemiz gerekir. Yanı sıra, bazı ülkelerde, örneğin Çek Cumhuriyeti’nde, bu enfeksiyonun en yaygın bulaşma yolunun kediler olmadığı ve iyi yıkanmamış sebzeler ve bahçe toprağı olduğunu unutmamalıyız. Yanı sıra, gebelik sırasında kapılan enfeksiyonun da genellikle fetüse zarar vermediğini; diğer bir deyişle gebelikte enfeksiyon kapmanın kürtaj için tek başına bir sebep olmadığını hatırlamalıyız.